DOĞUŞ AZEBLER
Prof. Dr. Mahmud Es’ad Coşan (Rh.a)
Prof. Dr. M. Es’ad Coşan, 13 Safer 1357/14.4.1938 tarihinde, Çanakkale’ye bağlı Ayvacık ilçesinin Ahmetçe köyünde dünyaya geldi. Babası Halil Necati Efendi, annesi Şadiye Hanım’dır. Babası ile annesi, üçüncü kuşakta aynı kökte birleşmektedir.
Hz. Hüseyin Efendimiz’in soyundan olan dedeleri Buhara’dan gelip Çanakkale’ye yerleşmişlerdir. Büyük dedesi Molla Abdullah Efendi, İstanbul’da ilim tahsilinde bulunmuş ve dönemin ünlü meşâyihinden Gümüşhâneli Ahmed Ziyâeddin Efendi’nin yakın bağlıları arasına girmiştir. Dedesi Molla Mehmed Efendi ise Fatih medreselerinde okuyup icazet aldıktan sonra Birinci Cihan Harbine iştirak etmiş ve bu savaşta şehit düşmüştür.
M. Es’ad Coşan Hocamızın babası Hâfız Halil Necati Efendi, 1942 yılında çocuklarının tahsili için İstanbul’a göç etti. İlköğrenimini Eminönü Vezneciler İlkokulu’nda 1950 yılında tamamladı. Bu arada babası vasıtasıyla dönemin alim ve âriflerinden Serezli Hasib Efendi ve Abdülaziz Bekkine Hazretleri ile tanıştı. Sohbet meclislerine devam etti.
Vefa Lisesi orta kısmından 1953, aynı okulun lise kısmı fen kolundan ise 1956 yılında mezun oldu. İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Arap-Fars Filolojisi bölümünü 1960 yılında bitirdi. Arap Dili ve Edebiyatı, Fars Dili ve Edebiyatı, Ortaçağ Tarihi ve Türk-İslâm Sanatı sertifikaları aldı. Fakülte son sınıfta iken Mehmed Zahid (Kotku) Efendi’nin küçük kızı Hacer Muhterem Hanımefendi ile evlendi.
Fakülteden mezuniyetini müteakip girdiği imtihanı başarı ile vererek Ankara Üniversitesi İlâhiyat Fakültesi Klasik-Dinî Türkçe Metinler Kürsüsü asistanlığını kazandı ve bu suretle akademik hayata adım attı. 1965 yılında, “XV. Yüzyıl Şairlerinden Hatiboğlu Muhammed ve Eserleri” adlı çalışmasıyla “İlâhiyat Doktoru” unvanını aldı. İlâhiyat Fakültesi öğretim üyeliği yanı sıra 1967-68 yıllarında Ankara Yükseliş Mühendislik ve Mimarlık Özel Yüksek Okulu’nda “Türkçe ve Hümaniter Bilgiler” dersi verdi.
1972 yılında, “Hacı Bektaş Velî ve Makâlât” adlı tezi ile doçent unvanını aldı. 1971-1972 yıllarında yedek subay olarak askerlik hizmetini yaptı. 1973 yılında aynı fakültenin Türk-İslâm Edebiyatı Kürsüsü öğretim üyeliğine, bir yıl sonra da aynı kürsünün başkanlığına atandı. Emekli olduğu 1987 yılına kadar adı geçen kürsünün Anabilim Dalı Başkanlığını yürüttü. 1977-1980 yılları arasında Sakarya Devlet Mimarlık ve Mühendislik Akademisi’nde “Türk Dili ve Hümaniter Bilgiler” dersleri verdi. “Matbaacı İbrahim-i Müteferrika ve Risâle-i İslâmiyye” adlı takdim teziyle 1982 yılında Profesör unvanını aldı.
Üniversiteye intisap etmesinden emekliliğine kadar geçen süre içerisinde, Millî Eğitim Bakanlığı ve Devlet Planlama Teşkilatı bünyesinde kurulan çeşitli komisyonlarda üye olarak çalıştı. Aynı zamanda Almanya, Avusturya, Irak, İran, Libya, Ürdün, Suudi Arabistan ve İran gibi ülkelerde uluslararası toplantı ve konferanslara katıldı, araştırma ve incelemelerde bulundu.
İlahiyat Fakültesi’nde Türk-İslâm Edebiyatı, Osmanlıca, Türkçe-Kompozisyon, Farsça ve Arapça derslerini okuttu. Yedi adet doktora ve çok sayıda lisans tezi yönetti.
Prof. Dr. M. Es’ad Coşan, başarılı ve verimli bir öğretim üyeliği hayatı sürdürmekte iken irşad faaliyetleri ile sosyal ve kültürel çalışmalara daha fazla zaman ayırabilmek amacıyla 1987 yılında kendi isteğiyle emekliye ayrıldı. Bundan sonra hocası ve kayınpederi Mehmed Zahid Efendi’den aldığı tebliğ ve irşad vazifesini daha aktif yerine getirebilmek için faaliyetlere başladı. Seleflerinin başlattığı hadis derslerini Türkiye’nin birçok ilinde yapmak suretiyle yaygınlaştırdı. Yaygın ve örgün eğitim, kültür, yardımlaşma, sanat ve yayın alanlarında hizmet üretmeleri için dostlarını teşvik etti. Bu alanlarda birçok çalışmanın başlamasına önayak oldu. Çok sayıda kitap ve makale kaleme aldı.
Sohbetlerine gösterilen ilgi artınca hizmet sınırlarını genişletti ve bu gaye ile dünyanın birçok ülkesine seyahatlerde bulundu. Avrupa, ABD, Türkistan ve Avustralya’ya defalarca giderek eğitim programlarına katıldı.
Doğup büyüdüğü vatanından yirmi bin kilometre uzakta bulunan Avustralya’da, bir cami açılışı için yaptığı seyahat esnasında, müphem bir trafik çarpışması neticesinde Hakk’a yürüdü (10 Zilkâde 1421/4 Şubat 2001). Nâşı Türkiye’ye getirildi. 9 Şubat 2001 tarihinde, Fatih Camii’nde, cuma namazını müteakip kılınan cenaze namazına yüz binlerce talebe ve seveni katıldı. Eyüp Sultan Mezarlığı’na defnedilerek Hakk’ın rahmetine tevdî edildi.